FARZ, SÜNNET, VACİP, MEKRUH, MÜSTEHAP NEDEMEKDİR.

Mekruh Nedir :

Yapılması dinen doğru bulunmayan, terk edilmesi istenen, yapılmaması yapılmasından daha uygun olan davranışlardır.

Hanefi mezhebine göre mekruh; tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh olmak üzere iki kısma ayrılır.

Tahrimen mekruh; harama yakın olan mekruhtur. Vacip olan bir şeyi terk etmek gibi. Tahrimen mekruh olan bir şeyi işlememek sevaptır, işleyenin ise azaba uğrama ihtimali vardır.

Tenzihen mekruh; helale yakın olan mekruhtur. Namazın sünnet ve adabını terk etmek gibi. Tenzihen mekruh olan bir şeyi terk edene sevap, yapana da azabı yoktur, kınama vardır.

Farz :

Yapılması kesinlik ile sabit olan ilahi emirlerdir. Farzı terk etmek haramdır. İşlenmesinde sevap, özürsüz olarak terk edilmesinde Allah’ın azabı vardır. İkiye ayrılır; 
Farz-ı Ayın 
Farz-ı Kifaye

Farz-ı Ayn: 

Mükellef olan her bir insanın yapması gerekli olan farzlardır. Namaz kılmak, oruç tutmak vb.

Farz-ı Kifaye:

 Mükelleflerden bir kısmının yapmasıyla diğerlerinden sorumluluğun kalktığı farzdır. Bunlar, İslâm’ın topluma yüklediği görevlerdir. Farz-ı kifaye olan bir görev, mükelleflerden bir kısmı tarafından yerine getirildikten sonra diğerleri sorumluluktan kurtulurlar. Bu görevi hiç kimse yapmazsa mükelleflerden her biri bundan sorumlu olurlar. Cenaze namazının kılınması, cihad etmek ve fetva vermek vb.

Vacip:

Vacip : Yapılması delil ile sabit olan hükümlere denir. Vitir ve bayram namazı gibi.

Sünnet :

Peygamberimizin farz ve vacip olmayarak yaptığı ve bizden yapmamızı istediği genel davranışlardır. Beş vakit namazda kılınan sünnetler, Teravih Namazı gibi. Sünnet ikiye ayrılır.
Sünnet-i Müekkede
Sünnet-i Gayri Müekkede

Sünnet-i Gayri Müekkede:

Peygamber Efendimiz’in (asm) ibâdet

maksadıyla bazen işleyip bazen de terk ettikleri sünnettir. İkindi namazının

sünneti ile yatsı namazının ilk sünneti gibi. Resûlullah’ın (asm) yiyip

içme, giyinip kuşanma, oturup kalkma gibi günlük normal davranışları

ve âdâb-ı muaşerete taallûk eden işleri de sünnet-i gayr-i

müekkedeye dahildir. Bunlara sünnet-i zevâid adı da verilmiştir.

Sünnetin de farz gibi ayn ve kifâye kısımları vardır. Mesela

Ramazan’ın son on gününde i’tikâfa girmek, terâvîhi cemaatle

kılmak, terâvîhi hatimle kılmak sünnet-i kifâyedir.

Sünnet-i müekkede:

Peygamber efendimizin (s.a.s.) bunları devamlı yaptığı, nadiren terk etmiş olduğu farz ve vacib olmayan amelleridir. Buna Sünnet-i hüdâ da denmektedir. Ara sıra terk ettiği sünnetlere de “gayri müekkede” denir.

Sünnet-i müekkedeleri yerine getiren kişi sevap kazanır. 

Sabah namazının farzından önce iki rekat, öğle namazının farzından önce dört rekat, sonra iki rekat, akşam namazının farzından sonraki iki rekat ile yatsı namazının farzından sonra kılınan iki rekatlık namazlar sünnet-i müekkede’ye örneklerdir. Cemaatle namaz kılmakta sünnet-i müekkededir.

Abdest alırken ağız ve burnu iyice yıkamak, parmakları hilallemek, abdest alırken abdest azalarını üç defa yıkamak, ezanı yüksekçe bir yerde okumak, sünnet-i müekkede’nin örnekleridir.

Müstehab: İşlendiği zaman sevabı olan, terkinde ise günahı olmayan ibadetlerdir. Nafile namaz kılmak ve nafile oruç tutmak gibi.

Mübah :

Yapılmasında sevap olmadığı gibi, terkinde de günah olmayan işlerdir. Yemek, içmek, oturmak, kalkmak gibi.

Haram:

Yapılması kat-i delillerle yasak edilen işlerdir. Yapanlar ahirette cezasını çeker, inanmayanlarda dinden çıkar. Adam öldürmek, zina yapmak gibi.

Mekruh :

Yapılmaması delil-i zanni ile istenen işlerdir. iki kısma ayrılır.
Tahrimen Mekruh
Tenzihen Mekruh 

Müfsid :

Başlanan bir ibadeti bozan iştir. Namazda gülmek, konuşmak; oruçlu iken bilerek yemek, içmek gibi.